Anne sütünde beyin gelişimi için çok önemli olan çok uzun zincirli yağ asitleri özellikle DHA, kolin ve çeşitli büyüme faktörleri bulunur. Doğum sonrası beyin gelişimi; beynin dış kısmının gelişimi, iç kısmının gelişimi, dış ve iç kısım arasındaki bağlantıların gelişimi, nörotransmitter dediğimiz aracı maddelerin salınması, ayna nöron gelişimi olarak özetlenebilir. Anne sütündeki maddeler tüm bu beyin gelişimi süreçlerine etki eder.
Anne sütü ile bilişsel gelişim arasındaki ilişkiyi araştıran pek çok yayın bulunmaktadır. Bu çalışmaların bazılarında anne sütü ile beslenen çocukların zeka puanının (IQ), anne sütü almayan çocuklara göre 2-5 puan yüksek bulunduğu saptanmıştır. Ancak bu durumun yüksek sosyoekonomik düzey, yüksek anne zeka puanı, aile eğitim düzeyi gibi başka faktörlerin etkisi ile birlikte olabileceği de akılda tutulmalıdır. Yine bu sonuç anne sütü ile beslenmeyen çocukların zeka puanının düşük olacağı anlamına da gelmemektedir.
Son yıllardaki çalışmalarda anne sütünün beynin dış kısmının (korteks veya gri cevher) kalınlığını arttırdığı gösterilmiştir. Bu alan sinaptik bağlantılar dediğimiz sinir hücreleri arasındaki bağlantıların en yoğun olduğu kısımdır. Çocuk alanında önemli bir dergide yayınlanan makalede 30 haftadan küçük doğan bebeklerde yoğun ve sadece anne sütü alımının ileri yaşta zeka puanı, okuma, matematik, dikkat, dil gelişimi, görme becerisi gibi bilişsel fonksiyonlara olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir (Belford MD, J Pediatr 2016 Oct: 177:133-139). Anne sütünün beynin iç kısmının (beyaz cevher, myelin denilen yağdan zengin kısım) gelişimini arttırdığı da yeni gelişen beyin görüntüleme teknikleri ile gösterilmiştir.
Anne sütü anne-çocuk etkileşimini sağlayarak da beyin gelişimi için son derece önemlidir. Emzirme beyin ve böbreküstü bezi arasındaki sistemden salgılanan kortizol denilen stres hormonlarını düzenler. Anne çocuk arasında sağlanan ten-tene temas ile duygu durumu pozitif yönde etkilenir, ağrı azalır, bebeğin kalp hızı azalır, annenin limbik sistem dediğimiz duygulanımdan sorumlu bölgesi pozitif yönde aktive olarak anneyi depresyondan korur. Oksitosin emzirme süresince salınan çok önemli bir aracı maddedir. Sinir hücreleri arasında iletişimi arttırarak güvenli anne çocuk bağlanmasına aracılık eder.
Uzun süre sadece anne sütü alan (en az 6 ay) bebeklerin, kısa süre sadece anne sütü alan (6 aydan az) bebeklere göre mutlu durumlara karşı daha olumlu tepkilerinin olduğu, kısa süre anne sütü alan bebeklerin korkulu durumlara karşı daha duyarlı oldukları bulunmuştur. Bu sonuçlar da anne sütünün anne-çocuk arasındaki sağlıklı bağlanmayı sağladığını göstermektedir.
Prof. Dr. Nesrin Şenbil
Çocuk Sağılığı Hastalıkları-Çocuk Nöroloji Uzmanı
E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır. Doldurulması zorunlu alanlar * ile işaretlenmiştir.